– Wiemy, że narody, które tracą pamięć tracą także swój byt. Chcemy o tym wszystkim pamiętać, by zachować swoją tożsamość i podziękować wszystkim tym, którzy w tych trudnych czasach zachowali się godnie i tak jak należy – powiedział rektor Akademii Zamojskiej dr hab. Paweł Skrzydlewski, prof. AZ, wspominając tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce na Zamojszczyźnie w trakcie II wojny światowej. W murach Akademii Zamojskiej odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Aktion Zamość 1942-1943”, poświęcona kwestii wysiedleń na Zamojszczyźnie dokonanych przez hitlerowskie Niemcy.
Konferencja odbyła się 80 lat od dramatycznych wydarzeń, jakie miały miejsce na Zamojszczyźnie. Tragiczne losy spotkały Dzieci Zamojszczyzny, czyli dzieci mieszkające na Zamojszczyźnie, które podczas II wojny światowej objęto przymusowymi wysiedleniami w celu założenia tam nowych osad dla ludności etnicznie niemieckiej z innych krajów Europy. Według szacunków historyków Niemcy wysiedlili z Zamojszczyzny ponad 30 tysięcy dzieci w czasie Aktion Zamość, która trwała zaledwie kilka miesięcy, od końca listopada 1942 do marca 1943 roku
Konferencja została zorganizowana w ramach projektu „Polityka niemiecka w XX i XXI wieku a tożsamość kulturowa i cywilizacyjna Polski”. Uczestnicy wydarzenia skupili się na analizie historyczno-politycznej działań i akcji zbrojnych określanych mianem „Aktion Zamość 1942-1943”, prowadzonych przez Niemcy w czasie II wojny światowej w stosunku do ludności Zamojszczyzny, jak również na analizie oddziaływania tych wydarzeń historycznych na rozwój postaw i procesów społecznych oraz na poziom tożsamości narodowej Polaków.
Otwarcia wydarzenia dokonał rektor Akademii Zamojskiej dr hab. Paweł Skrzydlewski, prof. AZ.
– Zgromadziła nas sprawa ważna. Chodzi o upamiętnienie ofiar zdarzeń, które miały miejsce w latach 1942-1943 na Zamojszczyźnie, kiedy to okupant niemiecki przeprowadzał zbrodniczą akcję. Jak podkreślają historycy ta akcja miała być pewnym eksperymentem, prowadzącym do całkowitego zniszczenia narodu polskiego, a także innych narodów słowiańskich. Akcja związania z wysiedleniami, mordami i porwaniami dzieci objęła właściwie całą Zamojszczyznę. Nasze dzisiejsze sympozjum jest poświęcone trosce o pamięć. Wiemy, że narody, które tracą pamięć tracą także swój byt. Chcemy o tym wszystkim pamiętać, by zachować swoją tożsamość i podziękować wszystkim tym, którzy w tych trudnych czasach zachowali się godnie i tak jak należy. Chcemy również, aby nasza polska historia była dla nas nie tylko przestrogą, ale i elementem, który chroni nas przed błędami – mówił prof. Paweł Skrzydlewski.
W trakcie konferencji referaty wygłosili: prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk, IH PAN: Germanizować ziemię, a nie ludzi. Ludobójstwo na Zamojszczyźnie w perspektywie ideologii niemieckiego narodowego socjalizmu (od „Mein Kampf” do Generalplan Ost), dr hab. Bogusław Kopka, prof. AZ: Niemiecka wojna totalna na Zamojszczyźnie 1939-1944. Bilans strat, dr hab. Bogdan Musiał: Dzieci Zamojszczyzny w niemieckim obozie KL Auschwitz, dr Krzysztof Rak: Polityczne uwarunkowania decyzji Hitlera o zagładzie Polski, dr Robert Derewenda: Polityka eksterminacji III Rzeszy Niemieckiej wobec Polaków w czasie II wojny światowej w nauczaniu historii w szkołach w Polsce, dr hab. Mieczysław Ryba, prof. KUL: Cywilizacyjne źródła niemieckiej polityki, dr Beata Kozaczyńska: „Zapamiętaj imię swoje…”. Tragizm wysiedleńczego losu polskich dzieci z Zamojszczyzny (1942-1943), dr Jakub Żygawski, dyrektor AP w Zamościu: Zamojszczyzna podczas II wojny światowej. Geneza pojęcia – obszar – tożsamość, prof. dr hab. Piotr Biliński, UJ: „Akcja Zamość”. W relacjach wysiedlanej ludności polskiej w latach 1942-1943.
Efektem konferencji naukowej inaugurującej projekt pt. „Polityka niemiecka w XX i XXI wieku a tożsamość kulturowa i cywilizacyjna Polski” będzie, przygotowana przez Wydawnictwo Akademii Zamojskiej, publikacja naukowa obejmująca swym zakresem wystąpienia wszystkich prelegentów.
Patronat honorowy nad wydarzeniem sprawują: Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwo Finansów, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Marcin Romanowski, Instytut Badań Edukacyjnych, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Prezydent Miasta Zamość, Instytut Pamięci Narodowej Oddział IPN w Lublinie, Archiwum Państwowe w Zamościu, Instytut Andersa.
Wydarzenie dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Doskonała Nauka”. Projekt „Polityka niemiecka w XX i XXI wieku a tożsamość kulturowa i cywilizacyjna Polski”.
