Bajki i baśnie od pokoleń pełnią ważną rolę w wychowaniu dzieci, szczególnie w wieku przedszkolnym. Właściwie dobrane historie nie tylko bawią, ale także kształtują emocje, rozwijają wyobraźnię i przekazują wartości moralne. Rodzice, jako pierwsi opiekunowie i wychowawcy swoich dzieci, często mają różnorodne opinie na temat wpływu, jaki te opowieści wywierają na najmłodszych. W artykule przyjrzymy się, jak rodzice postrzegają rolę bajek i baśni w rozwoju przedszkolaków oraz jakie korzyści w nich dostrzegają. Wielu autorów twierdzi, że w baśniach odbija się życie ludzkie. W baśni dziecko spotyka się z pewnym rodzajem rzeczywistości, która jest przedstawiona w taki sposób, że staje się ona dla niego bliska.
W toku prowadzonych przeze mnie badań na temat Oddziaływanie bajek i baśni na dzieci w wieku przedszkolnym w opinii rodziców większość rodziców uważa, że bajki i baśnie pełnią kluczową funkcję edukacyjną (ponad 60% wskazań). Dzięki prostym i zrozumiałym opowieściom, dzieci w naturalny sposób uczą się rozróżniać dobro od zła (ponad 50% wskazań ankietowanych), a także poznają różnorodne postawy społeczne. Bohaterowie bajek często stają się dla dzieci wzorami do naśladowania (65% wskazań), a ich przygody pokazują konsekwencje wyborów. Rodzice zwracają uwagę na to, że wiele baśni i bajek wpływa pozytywnie na kształtowanie się postawy tolerancji i szacunku do drugiego człowieka (90% wskazań) oraz na rozwój empatii i zrozumienie uczuć innych osób (91,7% wskazań).
W subtelny sposób pomagają dzieciom zrozumieć skomplikowane zagadnienia, takie jak uczciwość, odpowiedzialność, przyjaźń czy miłość. Opinie rodziców często podkreślają również emocjonalny wpływ bajek. Dzięki nim dzieci mają okazję przeżyć różnorodne emocje, takie jak radość, strach, smutek czy ekscytacja, w kontrolowany i bezpieczny sposób.
Do najczęściej odczuwanych emocji przez dzieci w czasie czytania, ankietowani zaliczyli zaciekawienie (85% wskazań) oraz radość (70% wskazań). Bohaterowie, którzy pokonują trudności i walczą z przeciwnościami losu, uczą dzieci radzenia sobie z własnymi problemami i emocjami. Jednym z najczęściej wymienianych przez rodziców aspektów oddziaływania bajek i baśni jest rozwój wyobraźni i kreatywności (81,7% i 31,7%). Wyobraźnia jest nieodłącznym elementem rozwoju intelektualnego, a bajki stają się przestrzenią, w której dziecko może ją swobodnie rozwijać. Dzieci, które regularnie mają kontakt z literaturą, często szybciej uczą się formułować myśli, lepiej radzą sobie z opowiadaniem historii i wykazują większą ciekawość świata (45% wskazań). Rodzice dostrzegają także pozytywny wpływ bajek na rozwój językowy dziecka. Regularne słuchanie lub czytanie opowieści wzbogaca słownictwo (15% wskazań) oraz rozwija umiejętność składania zdań. Warto również wspomnieć o nieocenionym pozytywnym wpływie na rozwój koncentracji i pamięci wśród najmłodszych (65% wskazań ankietowanych). Rodzice wskazują, że wspólne czytanie bajek to doskonała okazja do budowania więzi z dzieckiem (ponad 93,3% wskazań). To nie tylko czas spędzony razem, ale także moment, w którym można rozmawiać o ważnych tematach (43,3% wskazań), wyjaśniać trudniejsze zagadnienia, a także odpowiadać na pytania i wątpliwości dziecka. Bajki często stają się punktem wyjścia do rozmów na temat emocji, relacji z innymi ludźmi czy sytuacji, z którymi maluch spotyka się na co dzień. Wielu rodziców uważa, że wspólne wieczory spędzone na czytaniu to nie tylko sposób na rozwój dziecka, ale także na budowanie bliskości, co ma kluczowe znaczenie dla poczucia bezpieczeństwa (41,7% wskazań) i stabilności malucha. Badania wykazały, że większość rodziców spośród proponowanych pozycji książkowych, które czytają swoim dzieciom najczęściej wybierają te, które sami znają ze swoich dziecięcych lat. Oznaczać to może, że miło wspominają tamte czasy i dostrzegają ich ponadczasowość. Do najchętniej wybieranych książek możemy zaliczyć m.in. Kubusia Puchatka (48,3%), Kopciuszka (41,7%), Małą Syrenkę (33,3%), Królewnę Śnieżkę (33,3%) oraz Brzydkie Kaczątko (30%). Dodatkowo z nowych pozycji książkowych rodzice często czytają takie książki jak Tappi, Gratkę dla małego niejadka, Strażaka Sama oraz Nele małą reporterkę. Co ciekawe do najchętniej wybieranych autorów możemy zaliczyć m. in. J. CH. Andersena (76,7% wskazań), Braci Grimm (68,3%), J. Tuwima (61,7%) oraz J. Brzechwę (53,3% wskazań).
Podsumowując, wyniki badań wykazały, że czytanie dzieciom bajek i baśni jest uznawane przez rodziców za czynność ważną, mającą zasadniczy i nieoceniony wpływ na ich rozwój, wiedzę oraz postawy. W związku z tym może słuszną ideą byłoby podjęcie działań na rzecz rozpowszechniania czytelnictwa wśród dzieci, a także czytania dzieciom, przyzwyczajania ich do książki już od najmłodszych lat. Promowanie czytelnictwa wydaje się ideą niezwykle ważną, podobnie jak popularyzacja innych form obcowania dzieci w wieku przedszkolnym z bajką i baśnią.
Wybrana literatura:
- I., Koźmińska, E. Olszewska, Wychowanie przez czytanie, Warszawa 2010.
- J., Wadsworth, Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka, Warszawa 1998.
- M., Zatorska, A., Kopik, Wielorakie podróże – edukacja dla dziecka, Kraków 2014.
- M., Ziółkowska-Sobecka, Baśnie i legendy polskie, Warszawa 2005.
- P., Kowolik, Wpływ bajki i baśni na dzieci w edukacji wczesnoszkolnej: szkic teoretyczny, „Nauczyciel i Szkoła”, 3-4 (24-25), 2004, s. 40.
- R., Pilawska, Magiczne odbicia rzeczywistości, czyli o znaczeniu baśni w edukacji dziecka, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” Vol. 5 2/1 (10/1)/2017, s. 71.
- D., Żebrowska, Poznawcze i wychowawcze wartości baśni Hansa Christiana Andersena, Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna, „Studia Gdańskie”, t. V, 141–156, Gdańsk 2005, s. 141.
Joanna Jarczak, studentka pedagogiki drugiego roku studiów magisterskich AZ
Artykuł powstał na podstawie pracy licencjackiej na temat Oddziaływanie bajek i baśni na dzieci w wieku przedszkolnym w opinii rodziców, promotorem pracy była dr inż. Agata Waszek.
Fot. pixabay.com
